دوستی، رابطه دو طرفه است که مصاحبت، مشارکت، درک افکار و احساسات و دلداری دادن به یکدیگر را به هنگام نیاز در بر دارد. داشتن دوست صمیمی می‌تواند از کودک در برابر فشار وقایع استرس‌زا و تنهایی محافظت کند، عزت نفس او را افزایش داده، اضطراب و افسردگی را کاهش دهد. کودکانِ بدون دوست که توانایی دوستیابی را ندارند از تنهایی رنج می‌برند و اغلب از نظر اجتماعی بی‌تجربه و بدون مهارت هستند. ”دکتر پالینی و همکارانش“ معتقدند که دوستی‌ها و کیفیت روابط میان فردی با پیشرفت مهارت‌های اجتماعی و تعدیل هیجانات همبستگی قوی دارند. آموزش مهارت‌های دوستیابی به کودکان، باعث افزایش کیفیت دوستی آنان می‌شود .
دانش‌آموزانی که عزت نفس بالاتری دارند،در تکالیف مدرسه و پیشرفت تحصیلی موفق‌تر هستند ؛ در فعالیتهای محیط مدرسه و جامعه مشارکت بیشتری داشته همچنین روابط میان فردی موفق‌تری دارند. بنابراین برای افزایش پیشرفت تحصیلی باید عزت نفس را بالا برد. دانش‌آموزان دارای عزت نفس پایین، افسرده و ناامید هستند و غالبا در فعالیتهای کلاسی در حاشیه اند.
علل نداشتن دوستی در مدرسه :
- آیابه شدت حساس به روابط بین فردی است ، طوری که سریعا احساساتش جریحه‌دار می‌شود و دوستانش را از دست می‌دهد؟
- آیا ساکت است و نسبت به ارتباط با دیگران بی‌تفاوت است؟
- آیا پرخاشگر است و به همین علت کودکان دیگر نمی‌خواهند با او باشند؟
- آیا فاقد مهارت‌های اجتماعی است؟
بهترین زمان آموزش دوست یابی به کودکان
قبل از رفتن کودک به مدرسه والدین باید روش های مناسب آموزش مهرت دوست یابی را آموخته باشند و بهترین روش را بر روی کودک خود پیاده سازی کنند تا کودک روابط سالم و خوبی در مدرسه برقرار کند و از رفتن به مدرسه خوشحال باشد.پس والدین در زمینه آموزش مهارت های دوست یابی نقش اولیه و اساسی را برعهده دارند. این نقش در درجه اول به آموزش خود والدین برمی‌گردد. در درجه بعدی والدین باید روش‌های آموزش دیده را به درستی و از سن مناسب پیاده سازی کنند تا بهترین نتیجه را کسب کنند.
مرحله بعدی آموزش کودک، بعد از آموزش والدین به مربیان و معلمان وی بر می‌گردد. کودک پس از یادگیری مهارت های اولیه توسط والدین وارد اجتماعی می‌شود که والدین در آن حضور ندارند. در این مرحله حضور و نقش معلم ها بسیار پر رنگ می‌شود.
روش های حل مشکل دوستیابی کودکان
۱. برای زمان بازی خردسالان و کودکان پیش از سنین مدرسه برنامه ریزی کنید.روی اولین تجارب کودکان نظارت کنید و آماده باشید تا با دخالت در کارشان بازی آن‌ها را آسان کنید.
۲. گردش های خانوادگی ، این موقعیت‌ها به کودک شما فرصت می‌دهد مهارت‌های اجتماعی را به کار گیرد و در عین حال نظاره‌گر ارتباط شما با مردم دیگر باشد. همچنین گردش‌های خانوادگی موجب ایجاد پیوندهای عمیق داخل خانواده می‌شود و بعدها که کودکتان باید مقابل فشار گروه همسالان ایستادگی کند؛ چنین گردش‌هایی نتیجه خود را نشان خواهد داد.
۳. ارایه الگوی مناسب ، در هنگام تعامل شما با دیگران ، مانند: خوش آمد گویی به مردم، گفتگوی تلفنی، خرید، بازی و یا انجام هر کار دیگری با مردم هستید، الگوی رفتار اجتماعی را به کودک نشان می‌دهید . اگر خجالتی بودن یکی از مشخصات شماست، کودک ممکن است از خجالتی بودن شما تقلید کند و بنابراین شاید لازم باشد که این مشخصه خودتان را تغییر دهید.
۴. به کودک برچسب نزنید: کودک را در مقابل مردم انگشت نما نکنید، از جملاتی مانند «نمی‌تونی به دایی‌ات سلام کنی؟» یا «برای همه از یک تا ده بشمر» بپرهیزید. یادتان باشد توصیف کودکتان به عنوان خجالتی، تنها، ساکت و یا سرد، روشی غلط است.
۵. با کودک خود تماس چشمی برقرار کنید ، در رابطه با اینکه چرا دوستی ندارد و علت آن چه می‌تواند باشد، صحبت کنید. خیلی از اوقات بچه ها جوابی برای این موضوع ندارند و ما نیز انتظار جواب مشخص و واضحی نداریم بلکه پرسیدن این سوال برای دو هدف است اول این که کودک به موضوع فکر کند و دوم آموزش تماس چشمی ، که اولین رکن ارتباط است .
۶. آموزش تحمل ناکامی به کودک ، باید به کودک خود یاد بدهید که قرار نیست همه همکلاسی‌هایش با او دوست شوند ، او را دوست بدارند یا به پیشنهاد دوستی او پاسخ مثبت دهند. در واقع بچه‌ها باید از سنین قبل از مدرسه مهارت تحمل ناکامی را یاد بگیرند تا در زندگی موفق شوند .
۷. ثبت نام کودک در کلاسها ، می‌توانید کودک را در کلاس‌های ورزشی، هنری و ... نام‌نویسی کنید تا کودک به این وسیله در فضایی بدون فشار به راحتی با اشخاص و دوستان جدیدی آشنا شود. اگر کودکی به طور کلی دارای آستانه تحمل پایین است شرکت در گروه‌های مختلف و گرفتن مسئولیت می‌تواند تحمل او را بالا ببرد.
والدین باید توجه داشته باشند که لازمه سازگاری و ارتباط کودک با دیگران آن است که به کودک آموزش دهیم در زمان زنگ تفریح با گشاده‌رویی به بچه‌های تنها نزدیک شده و طرح دوستی با آن‌ها را بریزد. علاوه بر این کودک می‌تواند با ظرافت به کودکانی نزدیک شود که مشغول بازی‌های گروهی هستند و به نفرات بیشتری برای بازی خود نیاز دارند.
۸.دوستش را به خانه دعوت کنید،برای اینکه کاستی‌های ارتباط فرزندتان آشکار شود از او بخواهید یکی از دوستانش را به بهانه‌ای به منزل دعوت کند و با او مشغول بازی شود. هدف شما از این کار این است که چگونگی ارتباط و رفتارهای فرزندتان را در این موقعیت تحت نظر گرفته و مورد مطالعه قرار دهید. مثلاً در همین ارتباط‌ها ممکن است متوجه شوید کودکتان خودخواه، ریاست طلب یا شکیباست. پس از مشاهده این مشکلات باید از تکنیک قصه‌گویی، گفتوگو یا فیلم‌هایی که دارای محتوای ارتباطی این چنین هستند، در جهت بهبود مشکل ارتباطی‌اش گام بردارید.
۹. به بچه‌هایی که مثل خودش هستند، نزدیک شود ، راه دیگر غلبه بر این مشکل آن است که به کودک یاد دهیم به گروه‌هایی پیشنهاد دوستی دهد که با او علایق مشترک دارند. مثلا اگر کودک به نقاشی علاقه‌مند است به آن دسته از بچه‌هایی ملحق شود که در این زمینه با آن‌ها شباهت بیشتری دارد. در این صورت او می‌تواند درباره علایق مشترک خود ساعت‌های بسیاری با دوستان خود گفتوگو کند و احساس اعتماد به نفس بیشتری کند.
۱۰. خودتان دست به کار شوید ، از میان کودکان فامیل یا همسایگانی که مورد تأیید شما هستند، افرادی را انتخاب کنید و اوقاتی را برای با هم بودن برنامه‌ریزی کنید. به این ترتیب می‌توانید علاقه یا بی‌علاقه بودن فرزندتان به دوستیابی را از نزدیک تحت نظر بگیرید و متوجه شوید این مشکل تنها در مدرسه است یا به طور کلی فرزندتان مهارت دوستیابی ندارد.
۱۱.قصه درمانی کنید، تعدادی داستان درباره دوست پیدا کردن انتخاب کنید و آن‌ها را برای کودک خود بخوانید. درباره اینکه چگونه شخصیت‌ها، افراد جدید را ملاقات می‌کنند، بحث کنید و درباره راه‌هایی که کودک شما می‌تواند از بعضی از این ایده‌ها در زندگی خودش استفاده نماید گفتگو کنید. آن‌ها را ترغیب به برداشتن گوشی تلفن کنید. حتی گفتن عبارت "سلام، اسم من... است،اسم تو چیه؟" یا «من عاشق تاب بازی هستم. تو چه طور؟» به کودک دیگری که منتظر نوبتش است، می‌تواند سرآغاز یک دوستی زیبا باشد. اگر کودک شما خجالتی است، برای تمرین این مهارت بگذارید گفتگوها و احوال پرسی‌های خود را با خواهر و برادر بزرگتر خود انجام دهد.
۱۲.کودک را به محلی که کودکان دیگر هستند ببرید ، کودکتان را به‌طور مرتب به پارک ببرید یا با او به کتابخانه محلی یا به یک موزه بروید. قرار ملاقات‌های زیادی بگذارید. با دوستان صمیمی یا احتمالی کودکتان قرار بازی در خانه بگذارید و آن‌ها را به خانه دعوت کنید. به آن‌ها وقت بدهید که همدیگر را بهتر بشناسند و تفریح و سرگرمی داشته باشند. «تنها راه تحقق آموزشها ، تمرین و تکرار است»
۱۳. آموزش قوانین اجتماعی به کودکتان، مطمئن شوید که کودکتان درک می‌کنند که دوستان خوب با هم شریک می‌شوند و نوبت را رعایت می‌کنند. به یکدیگر گوش می‌دهند و همدیگر را نمی‌زنند و مسخره نمی‌کنند. به او یادآوری کنید که او هم باید در جستجوی دوستانی باشد که آن‌ها هم این قوانین را می‌دانند و دنبال می‌کنند.
۱۴. به روش ارجح دوست یابی فرزندتان احترام بگذارید، بعضی از کودکان هیچ مشکلی در نزدیک شدن به بچه‌های دیگر ندارند. در حالی که برای دیگران ممکن است مقداری طول بکشد تا آشنا شوند. تعدادی از آن‌ها دوست دارند دوستان زیادی داشته باشند در حالی که کودک شما ممکن است فقط یک دوست داشته باشد تا وقتی که او یک دوست صمیمی دارد و شاد است همه چیز برای او خوب و راحت خواهد بود.
۱۵. به همدردی با فرزندتان بپردازید ولی سخت نگیرید. تمام كودكان در رابطه دوستی خود نوعی ناامیدی «طبیعی» را تجربه می‌كنند. والدین می‌توانند با گوش دادن و به رسمیت شناختن احساسات كودكان خود ، به حمایت از آن‌ها بپردازند.
☆بازی درمانی برای دوستیابی کودکان☆
یادتان باشد کودکانتان عاشق بازی هستند؛ طی یک بازی نمایشی با فرزندتان ، روش‌های مناسب رفتار با دیگران را به صورت غیرمستقیم به او آموزش می‌دهید. اول از بازی‌های ساده شروع کنید و کم‌کم آن را پیچیده کنید.
بازی‌هایی که می‌توانید در ابتدا انجام دهید شامل : دعوت یک دوست به بازی، مخالفت کردن آرام با نظر کودک، با تلفن صحبت کردن، گفتوگو در حیاط مدرسه و… باشد، درحین بازی می‌توانید نقشها را بین خودتان عوض کنید.
☆گفتگو را آموزش دهید☆
سلام و احوال‌پرسی و پرسش‌های خاصی که موجب می‌شود گفتوگو ادامه پیدا کند، باید تمرین شود. حتی می‌توانید به کودک بیاموزید که چگونه خود را به یک دوست معرفی کند مثلاً «می‌تونی بری دست بدی و بگی من ... هستم ! اسم تو چیه؟» به کودک بگویید اگر نتوانست نام طرف مقابل را درست متوجه شود، دوباره بپرسد و این کار ایرادی ندارد.
☆از این فرصت‌ها استفاده کنید☆
اگر در یک مهمانی هستید که تعدادی از همسالان کودکتان نیز همراه شما هستند، فرصت را غنیمت شمرده و از او بخواهید دوستانش را به بازی دعوت کند. می‌توانید پیشنهاد تماشای کارتون یا فوتبال یا حتی خوردن بستنی را دهید.
☆تشویق یادتان نرود☆
وقتی کودک توانست با یکی از همکلاسی‌هایش وارد دوستی شود از کلمات تحسین آمیز برای تشویق کودک استفاده کنید و از اینکه او توانسته با دوستش کنار بیاید استقبال کنید. به این ترتیب او تشویق خواهد شد که در این زمینه تلاش بیشتری کند. هر روز در مورد ارتباط او با دوستش بپرسید.
دیدگاه خود را بنویسید